Nieodpłatna pomoc prawna i poradnictwo obywatelskie – Newsletter prawny: Zaleganie z alimentami
Niepłacenie alimentów na dzieci przez byłych partnerów czy rodziców to nagminny problem w wielu rodzinach. Zdarzają się bowiem rodzice, którzy celowo i uporczywie uchylają się od płacenia alimentów na własne dzieci, nawet gdy mają środki finansowe i majątek.
Wskazać należy, że zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania obciąża krewnych w linii prostej (zstępni, wstępni) oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych (syn/córka, wnuk/wnuczka) przed wstępnymi (ojciec/matka, dziadek/babcia), a wstępnych przed rodzeństwem. Przede wszystkim obowiązek alimentacyjny dotyczy powinności rodziców względem dzieci i to najczęściej tu pojawiają się problemy.
Zasądzenie przez Sąd alimentów na dziecko to niestety dopiero początek uzyskania należnych środków finansowych na dziecko. W praktyce zarówno matki jak i ojcowie często albo nie płacą alimentów w ogóle albo nie płacą alimentów w pełnej wysokości na swoje dzieci.
W pierwszej kolejności mając tytuł wykonawczy (wyrok lub ugodę) należy złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji do komornika właściwego według miejsca zamieszkania rodzica zobowiązanego do płacenia. We wniosku o wszczęcie egzekucji należy wskazać majątek dłużnika z którego komornik będzie mógł dokonać egzekucji – wskazanie majątku przyspieszy postępowanie a tym samym uzyskanie należnych alimentów na dziecko. Jeżeli jednak nie wskażemy majątku, komornik jest zobowiązany ustalić składniki majątkowe dłużnika. Można żądać np. wszczęcia egzekucji z wynagrodzenia za pracę, z rachunku bankowego lub z rachunku w SKOK, z nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Może się jednak zdarzyć, że komornikowi nie uda się wyegzekwować długu w całości, a jedynie jego część np. gdy okaże się, że dłużnik zobowiązany do płacenia alimentów nie osiąga żadnych dochodów. Z wnioskiem o wszczęcie egzekucji do komornika można występować wielokrotnie i co ważne gdyby dłużnik miał też inne długi np. z tytułu pożyczek, kredytów, roszczenia alimentacyjne mają pierwszeństwo przed nimi.
Gdy okaże się że nie udało się uzyskać środków finansowych na dziecko od zobowiązanego rodzica (po wszczęciu egzekucji i jej umorzeniu ze względu na bezskuteczność) istnieje także możliwość złożenia w Sądzie pozwu o przyznanie alimentów od dziadków dziecka, jeżeli posiadają oni stały dochód, np. pracują albo otrzymują emeryturę. Dziadkowie mogą być obciążeni obowiązkiem alimentacyjnym względem wnuka, jeżeli np. oboje rodzice nie żyją, rodzic zobowiązany do płacenia alimentów nie jest w stanie sprostać swojemu obowiązkowi alimentacyjnego, np. ze względu na to, iż jest ciężko i przewlekle chory, albo gdy uzyskanie alimentów od zobowiązanego rodzica jest niemożliwe lub utrudnione, gdyż np. nie płaci w określonym terminie, notorycznie uchyla się obowiązku alimentacyjnego, zniknął, wyjechał za granicę, a ustalenie jego miejsca pobytu jest niemożliwe albo gdy przebywa w zakładzie karnym. Sąd, zasądzając alimenty od dziadków, bada w pierwszej kolejności czy wnuczek albo wnuczka znajdują się w stanie niedostatku, co oznacza że Sąd przeprowadzi postępowanie dowodowe czy podstawowe potrzeby dziecka są zaspokajane np. jedzenie, leczenie, rehabilitacja, gdyż ewentualnie zasadzone alimenty od dziadków nie mogą być przeznaczane na rozrywkę albo podniesienie standardu życia dziecka. Dziadkowie mogą bronić się przed zasądzeniem od nich alimentów powołując się na fakt sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (mogą np. udowadniać, że są schorowani i że sami wymagają opieki, lekarstw albo rehabilitacji i że osiągają zbyt niską emeryturę, aby jeszcze płacić alimenty na swoje wnuki). Sąd bada realne możliwości finansowe dziadków i faktyczne potrzeby bytowe wnuków.
W sytuacji zalegania z alimentami można również rozważyć złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niealimentacji na Policję lub do Prokuratury. Przepisy Kodeksu karnego (art. 209) przewidują odpowiedzialność karną dla osób zobligowanych do płacenia alimentów, które uchylają się od realizacji tego obowiązku.
Osoba, która uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem, albo innym organem, bądź inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlegać będzie karze grzywny, karze ograniczenia wolności, albo karze pozbawienia wolności do roku. Dodatkowo gdy sprawca tego czynu naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności, albo karze pozbawienia wolności do lat 2. Przykładowo można wskazać, że sprawca czynu, który od czasu do czasu zaspokaja potrzeby dziecka, musi liczyć się z odpowiedzialnością karną, gdyż zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Siedlcach, II Wydział Karny, z 14 sierpnia 2019 roku, sygn. II Ka 316/19: „Okresowe tylko, nieregularne i spektakularne zaspokajanie niektórych potrzeb dziecka nie może być uznane za rzetelne wywiązywanie się z obowiązku łożenia na jego utrzymanie, na które składają się nie tylko rozrywki czy ubrania”.
Jeżeli egzekucja alimentów okazała się bezskuteczna można rozważyć złożenie wniosku do funduszu alimentacyjnego. Jednakże, aby otrzymać świadczenie z tego funduszu trzeba spełnić kryteria dochodowe, które są niskie a tym samym uzyskanie świadczenia bez spełnienia tego kryterium dochodowego będzie niemożliwe, bądź niższe niż 500 zł, a to ze względu, że od 1 października 2020 r., przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego obowiązuje tzw. mechanizm „złotówka za złotówkę” (przekroczenie przez osobę uprawnioną progu dochodowego uprawniającego do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, nie będzie skutkować automatycznie utratą prawa do tych świadczeń, ale osoba taka co do zasady będzie mogła otrzymać świadczenie, pomniejszone o kwotę przekroczenia kryterium dochodowego). Prawo uzyskania świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest uzależnione od dochodu rodziny. Fundusz alimentacyjny przysługuje pod warunkiem spełnienia kryterium dochodowego wynoszącego obecnie 900,00 zł netto na osobę w rodzinie. Przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego dla okresu świadczeniowego rozpoczynającego się od 1 października 2023 r. kwota kryterium dochodowego będzie wynosić 1209 zł. Kryterium to liczone jest na podstawie dochodów członków rodziny osiągniętych w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, pod uwagę są brane zachodzące w międzyczasie zmiany w sytuacji rodziny np. utrata zatrudnienia czy podjęcie nowej pracy. Ma to na celu uwzględnianie aktualnej i rzeczywistej sytuacji rodziny. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł.
Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!
Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
– każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
– osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.
Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie. Rejestracji można dokonać:
– telefonicznie pod numerem: (81) 531 52 81
– e-mailowo: pomocprawna@powiatleczynski.pl
– on-line: za pośrednictwem strony www.zapisy-np.ms.gov.pl
Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.
